Nabożeństwa Wielkiego Postu

Droga krzyżowa (łac. via crucis)

Nabożeństwo wielkopostne, którego celem jest wzbudzenie żalu i współodczuwanie ostatnich i najboleśniejszych cierpień Jezusa Chrystusa oraz duchowe towarzyszenie Mu w symbolicznym odtworzeniu drogi krzyżowej i złożenia Go do grobu. Tradycja odprawiania drogi krzyżowej powstała w Jerozolimie (Via Dolorosa). Na jej powstanie wpłynął fakt odnalezienia Krzyża św., pielgrzymki wiernych do Jerozolimy miejsca związanego z życiem i śmiercią Chrystusa oraz pragnienie odtworzenia męki Chrystusa dla tych, którzy nie mogli pielgrzymować do Jerozolimy. W średniowieczu rozpowszechnili ją franciszkanie, którzy oprowadzając pątników, zatrzymywali się przy stacjach przedstawiających historię śmierci Jezusa.

Gorzkie Żale

Na początku XVIII wieku ówczesny proboszcz kościoła św. Krzyża w Warszawie, ks. Michał Bartłomiej Tarło (późniejszy biskup poznański), oraz Bractwo św. Rocha, istniejące od 1688 przy tym kościele, rozpoczęli starania o pozwolenia na odprawianie w świątyni specjalnego nabożeństwa pasyjnego. Gorzkie Żale po raz pierwszy zostały odprawione 13 marca 1707 r. w kościele Świętego Krzyża. Pierwszy raz zostało wydane drukiem w 1707 roku staraniem ks. Wawrzyńca Stanisława Benika pod tytułem Snopek Mirry z Ogrodu Gethsemańskiego albo żałosne Gorzkie Męki Syna Bożego […] rospamiętywanie. Nabożeństwo przeznaczone było dla Bractwa Świętego Rocha, ale szybko zdobyło popularność wśród wiernych i zostało wprowadzone do innych kościołów w Warszawie, a następnie w całej Polsce.

Skąd się wziął Fundusz kościelny?

Wokół tzw. Funduszu narosło wiele legend i mitów. Obecnie jest to głośny temat w mediach. Warto więc spokojnie i bez emocji dowiedzieć się dlaczego komuniści ustanowili Fundusz Kościelny. Zacznijmy zatem od początku, a następnie będziemy się przyglądać kolejnym faktom z tą sprawą związanymi. Otóż Kościołowi po roku 1989 oddano łącznie 90 tys. ha. Komuniści odebrali wcześniej ( latach 50- i 60-tych) 140 tys. ha. Przed II wojną światową posiadał ok. 383 tys. hektarów gruntów. Po wojnie większość, bo 220 tys. ha, została na terenach włączonych do ZSRR. Z danych dawnego Urzędu do spraw Wyznań wynika, że zaraz po wojnie wszystkie Kościoły i związki wyznaniowe posiadały na terenach Polski centralnej, czyli tych, które były w granicach Polski przed 1939 i po 1945 roku, 177 630 ha. Ile dokładnie z tej powierzchni posiadał Kościół katolicki – nie wiadomo. Szacuje się, że 95 proc. (ok. 170 tys. ha). Tę ziemię komuniści zabrali Kościołowi niemal w całości, choć nie od razu. W 1944 r. w reformie rolnej Kościół stracił jedynie działki leśne o powierzchni większej niż 25 ha. Grabież majątku kościelnego zaczęła się w 1948 r. i trwała do 1965 r. Na początek państwo zajęło dobra zakonów: szpitale, apteki (np. bonifratrzy i kamilianie mieli ich sieć w całej Polsce), sanatoria, ośrodki pomocy. W 1937 r. zgromadzenia zakonne prowadziły 274 szpitale, które dysponowały 35 tys. łóżek. Jaka część z nich ocalała po wojnie i ile z nich zakony odbudowały – nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że tylko na Śląsku w 1951 r. państwo zajęło 23 katolickie szpitale. Jednocześnie państwo zajmowało szkoły, internaty, sierocińce, przedszkola, żłobki, ośrodki pomocy, które były własnością instytucji kościelnych. Tylko zakony w 1948 r. prowadziły 153 szkoły. Z dokumentów wynika, że do 1956 r. państwo przejęło 65 takich przedszkoli, 31 zakładów wychowawczych oraz 11 internatów dla studentów. W styczniu 1950 r. komuniści przejęli Caritas z jego wszystkimi placówkami – przytułkami, kuchniami dla ubogich, domami noclegowymi, ambulatoriami. Majątek ruchomy Caritasu wyceniano w tym czasie na 20 mln zł. Państwo zaczęło zajmować grunty kościelne po uchwaleniu przez Sejm 20 marca 1950 r. tzw. ustawy o przejęciu dóbr martwej ręki. Gwarantowała ona Kościołowi pozostawienie gospodarstw do 50 ha w centralnej Polsce i 100 ha na tych ziemiach w województwach śląskim, poznańskim i pomorskim, które przed 1939 r. leżały w granicach II RP. Jednak od początku zapisy te były łamane. To m.in. było powodem powstania po 1989 r. Komisji Majątkowej.

Ciąg dalszy za tydzień

E. Czaczkowska

KOŚCIOŁY I SANKTUARIA ŚWIATA – WŁOCHY

Santuario Madonna della Corona – Sanktuarium Matki Boskiej Koronowanej znajduje się gminie Fer r ar a di Monte Baldo w diecezji Werona. Kościół częściowo wykuty w skale, przylega do niej jednym bokiem i mieści się na wysokości 775 m n.p.m. z widokiem na dolinę Adygi. Początki sanktuarium sięgają lokalnej legendy, gdzie historia opowiada o cudownym odkryciu na skraju skalistego wąwozu posagu, przedstawiającego Pietę, który był wcześniej przechowywany na wyspie Rodos. Podobno w celu ucieczki przed najazdem Turków pod powództwem Sulejmana II i grabieżą skarbów wyspy, posąg został przeniesiony na Monte Baldo, znajdując w ten sposób schronienie przed innowiercami. Legenda opowiada, że odnalezieniu rzeźby przez grupę tubylców towarzyszyły jaskrawe światło i głosy chóru anielskiego, które dochodziły ze skalnej ściany. Ponieważ miejsce było trudno dostępne, opuścili się na linach, aby być świadkami cudownego pojawienia się tajemniczego posągu. W miejscu odnalezienia Piety wzniesiono małą kaplicę a historia o znalezieniu rzeźby stała się tak popularna w okolicy, że coraz więcej pielgrzymów odwiedzało to miejsce. Kaplica jednak, ze względu na swoje położenie na skraju urwiska, była bardzo trudno dostępna, dlatego zdecydowano się zbudować ścieżkę, ze słynnym Ponte del Tiglio i wyciosać stopnie w skale, aby ułatwić pielgrzymkę. Co prawda wtedy jak i dziś ta pielgrzymka nie jest wcale łatwa bo aby dostać się do sanktuarium należy wspiąć się na 1614 stopni skalnych. Miejsce, w którym stoi sanktuarium było uczęszczanie już od XII wieku. W 1437 r. przeszło ono w ręce Zakonu Kawalerów Maltańskich, który zarządzał nim do 1806 r. W latach 1480-1522 zbudowano tu niewielki kościółek, podniesiony do rangi sanktuarium w 1625 r, po przebudowie i powiekszeniu budynku. Wtedy to nadano mu nazwę Sanktuarium Madonny della Corona, biorąc swoją nazwę od półkolistego kształtu otacajacej go skały. Ze względu na szybko powiększającą się ilość pielgrzymów zbudowano hospicjum w celu ich zakwaterowania. Sanktuarium zostało konsekrowane 4 czerwca 1978 r. Dziesięć lat później miejsce to odwiedził papież Jan Paweł II, a w lipcu 1982 r. podniósł Sanktuarium do godności bazyliki mniejszej. Sanktuarium stało się też dostępne przez asfaltową drogę i tunel wyciosany w skale w 1922 r, ale podróż mozna odbyć tylko pieszo mijając czternaście stacji drogi krzyżowej wykonanej całowicie z brązu. Wewnątrz kościoła znajduje się 167 wotów, z których najstarsze pochodzi z 1547 r.

Anita Iwańska – Iovino